Powiat Olsztyn: Niebezpieczny czerniak

**Nowotwory złośliwe skóry to najliczniejsza grupa chorób onkologicznych. Czerniak najczęściej występuje u osób w wieku 24-60 lat. W Polsce rozpoznaje się go zbyt późno, 1 na 4 pacjentów umiera z powodu tej choroby. Wczesne wykrycie choroby daje ponad 95% szans na całkowite wyleczenie.
**

Czerniak to nowotwór złośliwy, powstający na skórze z komórek barwnikowych zwanych melanocytami. Podstawowym objawem są widoczne zmiany na skórze. Może pojawić się także w innych miejscach na ciele, również w obrębie ust, nosa i gałki ocznej. Najczęściej występującym jest czerniak powstający ze znamion barwnikowych, najcięższą postacią jest czerniak guzkowy.

• Jasny fenotyp skóry.
• Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV (słońce, solarium).
• Poważne oparzenia słoneczne skóry, również w dzieciństwie.
• Czerniak skóry w rodzinie.
• Mnogie znamiona oraz zespół znamion typowych.

SPF — ważny wskaźnik

SPF (Sun Protection Factor) jest to wskaźnik ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Kremy z wysokim filtrem bezwzględnie powinny stosować dzieci, pacjenci po przeszczepach narządów, po zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, oraz osoby ze skłonnością do występowania przebarwień i przyjmujące leki światłouczulające.

• niski 2-4-6 SPF;
• średni 81012 SPF;
• wysoki 152025 SPF;
• bardzo wysoki 304050 SPF;
• ultrawysoki 50+ SPF.

Preparaty z filtrami powinno się stosować:

• przy ekspozycji na słońce przez cały rok;
• 15-20 minut przed wyjściem z domu;
• co około 2-3 godziny w ciągu dnia;
• po wyjściu z kąpieli (np. w morzu lub jeziorze).

Należy pamiętać, aby przed szkodliwym promieniowaniem chronić nie tylko skórę, ale włosy, usta i oczy.

ABCDE samokontroli znamion

Zmiany w obrębie znamienia, budzące niepokój onkologiczny, są określane jako reguła ABCDE — Freidmana i Rigela:

• A (ang. asymetry) asymetria, zmiana kształtu znamienia z okrągłej na niesymetryczną;
• B (ang. border) brzegi, poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia;
• C (ang. colour) czerwony, czarny lub niejednorodny kolor;
• D (ang. diameter) duży rozmiar, średnica znamienia powyżej 6 mm;
• E (ang. evolvingovertime) ewolucja, postępujące zmiany zachodzące w znamieniu.

Wykrywanie czerniaka na wczesnym etapie zaawansowania jest priorytetem w walce o zmniejszenie śmiertelności, dlatego regularnie wykonuj samobadanie. Warto jest sfotografować zmiany i porównywać ich stan po miesiącu, dwóch.

Czerniak złośliwy jest najbardziej podstępnym nowotworem skóry, dlatego ważne jest stosowanie kilku prostych zasad profilaktycznych:

• unikaj opalania się w godzinach 11:00-15:00;
• zwracaj uwagę na wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej kremów z filtrami i stosuj je przez cały rok (latem stosuj kremy z wysokim filtrem min. 30 SPF);
• noś czapkę, okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV, oraz ubrania zasłaniające ciało (koszule z długimi rękawami, długie spodnie);
• zrezygnuj z solarium i lamp UV;
• wykonuj samobadanie znamion, jeżeli zauważysz niepokojące zmiany, skonsultuj je z lekarzem;
• odżywiaj się zdrowo — wskazane jest spożywanie warzyw, owoców i nabiału.

Przed szkodliwym działaniem promieni UV należy chronić skórę nie tylko latem, ale również zimą.

Program Profilaktyki Nowotworów Skóry

Program profilaktyki nowotworów skóry skierowany jest do osób, które:

• mają 1549 lat, a lekarz stwierdził u nich niepokojące zmiany w obrębie znamion;
• mają 5064 lata;
• mają ponad 65 lat, są nadal aktywne zawodowo, będą mogły otrzymać wsparcie w przypadku występowania czynników ryzyka lub występowania niepokojących znamion.

**Szczegółowe informacje o programie znajdziesz na stronie:

**Gdzie szukać dermatologa:

Materiał przesłany przez NFZ w związku z akcją Środa z profilaktyką”.

Opis alternatywny zdjęcia: infografika z napisem Środa z profilaktyką Choroby skóry Czerniak”. Na górze w centrum logo NFZ. Po lewej stronie na dole — grafika leżaka z parasolką przeciwsłoneczną, po prawej na górze — rysunek słońca.

Starostwo Powiatowe w Olsztynie,

powiat-olsztynski.pl/niebezpieczny-czerniak